Y Bywgraffiadur Cymreig

ADDA FRAS (1240? - 1320?), bardd a brudiwr o fri 156 cyplysir ef â Chasnodyn (c.1290 - 1340) gan Gruffydd Gryg (c. 1340 - 1412). Buasai 1240 - 1320, felly, heb fod ymhell o'i le fel cyfnod ei oes. Claddwyd ef yn abaty Maenan ger Conwy (Gwaith Tudur Aled, i, 83). Ei athro, yn ôl Llanstephan MS. 133 (617), oedd Wmbar. Y mae'r beirdd diweddarach yn cyfeirio ato'n fynych yn y marwnadau a ganent i'w gilydd, nid yn unig fel daroganwr, ond fel meistr ar
ALIS ferch Gruffudd ab Ieuan ap Llywelyn Fychan (c. 1520), prydyddes Merch i ŵr bonheddig o brydydd, Gruffudd ab Ieuan ap Llywelyn Fychan (c. 1485 - 1553) o'r Llanerch yn Llewenni Fechan. Ei mam ydoedd ei wraig gyntaf, Sioned ferch Rhisiart ab Hywel, Mostyn (bu farw 1540). Ganwyd Alis (neu Alis Wen) tua 1520, a phriododd Ddafydd Llwyd ap Rhys o'r Faenol ac o deulu Llwydiaid Wigfair, tua 1540. Plant iddi oedd John Llwyd (bu farw 1615), cofrestrydd esgobaeth
ANARAWD ap GRUFFYDD (bu farw 1143), tywysog Mab hynaf Gruffydd ap Rhys ap Tewdwr; pan fu farw ei dad yn 1137 fe'i dilynodd fel arweinydd gwŷr Deheubarth. Eisoes, er ieuenged oedd, yr oedd wedi dangos peth ysbryd annibynnol yn y flwyddyn honno; dengys cronicl Tyddewi iddo, heb ganiatâd ei dad, ladd 'Letard frenin bach' - gormeswr o'r cylch a oedd o'i gartref yn Nhreletert yn gormesu ar glerigwyr a thrigolion morynys Pebidiawg. Yn 1138
ANGHARAD (bu farw 1162) Gwraig Gruffydd ap Cynan, a merch Owain ab Edwin, un o benaethiaid dwyrain Gwynedd. Priododd Gruffydd tua'r flwyddyn 1095, yn gynnar yn ei ymdrech am allu; goroesodd Angharad ei gŵr flynyddoedd lawer, gan farw yn 1162. Dyma eu plant: Cadwallon (bu farw 1132), Owain (Gwynedd), Cadwaladr, a phum merch, sef Gwenllian, Marared, Rainillt, Susanna, ac Annest. Priododd Gwenllian Gruffydd ap Rhys a daeth
ANIAN (bu farw 1306?), esgob Bangor Olynydd Richard (bu farw 1267). Cawsai y cabidwl ganiatâd i ethol ar 8 Tachwedd 1267; ar 12 Rhagfyr cadarnhaodd y brenin ddewisiad Anian, archddiacon Môn, ac fe'i cysegrwyd ef yng Nghaergaint cyn diwedd y flwyddyn. Yr oedd cymod Trefaldwyn yr Hydref cynt wedi peri mai Llywelyn ap Gruffydd oedd y gwr pwysicaf mewn cylchoedd Cymreig, ac am rai blynyddoedd bu Anian ac yntau mewn cytgord clos. Bu'n
ANIAN (bu farw 1266), esgob Llanelwy S. Oswallt, Caer. Yn 1252 cawn ef, ar wŷs y brenin, yn sefydlu clerigwr i gyfran o fywoliaeth Rhuddlan; yn 1254 fe'i ceir yn gweithredu yn yr un modd, y tro hwn ar wŷs tywysog Cymru. Pan oresgynnwyd y Berfeddwlad gan Lywelyn ap Gruffydd yn 1256 daeth safle Anian yn anodd; cafodd nawdd y brenin ar 30 Rhagfyr y flwyddyn honno ar yr amod ei fod ef a'i wŷr yn parhau'n ffyddlon i'r Goron. Apeliwyd ato
ANIAN (bu farw 1293), esgob Llanelwy yr amser y bu'n esgob. Pan ddyrchafwyd ef yn esgob yr oedd yr esgobaeth, oblegid cyfamod Trefaldwyn, yn gwbl o dan reolaeth Llywelyn ap Gruffydd. Ar y cyntaf yr oedd y tywysog a'r esgob ar delerau da. Ar 1 Mai 1269 cytunasant â'i gilydd yn yr Wyddgrug ar fater cynnal hen hawliau'r esgobaeth yn y Berfeddwlad. Yr oedd Anian yn cymryd rhan yn y cytundeb rhwng Llywelyn a David y daethpwyd iddo yn yr un
BASSETT, HULDAH CHARLES (1901 - 1982), athrawes, cerddor a darlledydd Brifysgol Caerdydd i astudio Cymraeg o dan yr Athro W. J. Gruffydd, ac roedd ymhlith y pump o'i fyfyrwyr y cyflwynodd Gruffydd ei Llenyddiaeth Cymru o 1450 hyd 1600 iddynt yn 1922. Graddiodd gyda dosbarth cyntaf yn y Gymraeg y flwyddyn honno. Penodwyd hi yn athrawes yn y Bont-faen, a symudodd oddi yno i Ysgol Sir y Merched, Y Barri, lle y bu'n cydweithio â'r athrawes gerdd, Rhyda A. Jones: cyhoeddwyd eu
BEDO HAFESP (fl. 1568), bardd o sir Drefaldwyn , etc. (Llanstephan MS 43, f. 22). Ni cheir dyddiad amdano yn ddiweddarach na'r flwyddyn 1585 pan ysgrifennodd gywydd marwnad i Sion Gruffydd o Lŷn.
teulu BLAYNEY Gregynog, Hawliai'r teulu eu bod yn ddisgynyddion Brochwel Ysgythrog. Y cyntaf o'r teulu y mae gwybodaeth bendant amdano yw IEUAN BLAENAU sydd â'i enw ' Evan Blayney o Dregynon ' ymhlith bwrdeisiaid y Trallwng yn y siartr a roddwyd i'r dref ar 7 Mehefin 1406. Sonnir am ei fab GRUFFYDD gan y bardd Lewis Glyn Cothi. Y nesaf o'r teulu oedd mab Gruffydd - sef EVAN LLOYD ap GRIFFITH, a'i fab yntau THOMAS ap
BLEDDYN ap CYNFYN (bu farw 1075), tywysog gan ddau o feibion Gruffydd ym mrwydr Mechain, pryd yr enillodd Bleddyn, yr unig un ohonynt na chollodd ei fywyd. Bygythid ef yn awr gan y Normaniaid a oedd yn graddol ennill eu ffordd i Ogledd Cymru; yn 1073 medrodd Robert o Ruddlan ymsefydlu ar lannau'r afon Clwyd ac ychydig yn ddiweddarach ddod yn ddisymwth ac yn ddirgel ar warthaf Bleddyn a pheri i'r arweinydd Cymreig golli llawer o ysbail a bod
BLEDDYN FARDD (fl. 1268-1283), un o feirdd y tywysogion Cadwyd 13 o'i awdlau yn NLW MS 6680B: Llawysgrif Hendregadredd. Canai yn arbennig i feibion Gruffydd ap Llywelyn ab Iorwerth ac i uchelwyr Gwynedd, ond y mae ganddo un awdl i Rys Amharedudd ap Rhys o Ddeheubarth. Canu i wyr yw'r cwbl o'i waith ac eithrio'r farwysgafn. Yr awdl gyntaf o'i waith y gellir ei dyddio yw ei farwnad i Oronwy ab Ednyfed (bu farw 1268), a'r olaf yw ei awdl i dri mab

Canlyniadau chwilio

1 - 12 of 479 for "Gruffydd Llwyd"